Εκδήλωση στο ΠΑΜΑΚ: Ομιλία της Γεν. Γραμματέως της ΕΕΕΓΑ κας Ελένης Μπάρμπα, Αρχιτεκτ. Μηχανικού

Εκδήλωση στο ΠΑΜΑΚ: Ομιλία της Γεν. Γραμματέως της ΕΕΕΓΑ κας Ελένης Μπάρμπα, Αρχιτεκτ. Μηχανικού
December 14 10:20 2016 Print This Article

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι, σας καλωσορίζουμε στη σημερινή μας εκδήλωση που πραγματοποιούμε στο  Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, με θέμα «Η ΕΠΙΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΓΛΥΠΤΩΝ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΩΣ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ». Η σημερινή εκδήλωση  έχει ως σκοπό την ενημέρωση, την ιστορική πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση των Ελλήνων πολιτών στο θέμα των Γλυπτών της Ακρόπολης, ώστε να ενεργοποιηθούν και να δράσουν συλλογικά υπέρ του επαναπατρισμού των πολιτιστικών μας θησαυρών. Η επιστροφή των Γλυπτών της Ακρόπολης αποτελεί ένα μείζον εθνικό ζήτημα με διεθνείς διαστάσεις, και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως διεθνές πολιτιστικό και ηθικό ζήτημα.

Ο Παρθενώνας,  ως κορυφαίο μνημείο, εδώ και 2.500 χρόνια αποτελεί το ύψιστο σύμβολο της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας και της αρμονίας.  Ως σύμβολο που έθεσε τα θεμέλια του Δυτικού πολιτισμού αποτελεί την πρώτη τη τάξει εγγραφή στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς  και είναι επιλεγμένο σύμβολο από την UNESCO, συμπεριλαμβανομένου όλου του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης,  ως Μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.  Αφού πληγώθηκε από τον Μοροζίνι,  απογυμνώθηκε και λεηλατήθηκε από έναν άνθρωπο  θρασύτατο και βέβηλο, που δήλωνε “λάτρης της τέχνης”, τον  βρετανό λόρδο Έλγιν, για ίδιον όφελος, για να εμπλουτίσει την προσωπική του συλλογή. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καταστροφικής απογύμνωσης της Ακρόπολης, υπό τις οδηγίες του Λουσιέρι, οι εργάτες αποκαθήλωσαν από τον Παρθενώνα εναέτια αγάλματα, μετώπες, τμήματα της Ζωφόρου, ένα σπόνδυλο και ένα δωρικό κιονόκρανο.  Από το Ερέχθειο αφαίρεσαν μία Καρυάτιδα,  έναν ιωνικό κίονα και τμήματα του γείσου.  Από το ναό  δε της Απτέρου Νίκης  αφαίρεσαν 4 πλάκες της Ζωφόρου, και  από τα προπύλαια αφαίρεσαν ένα κιονόκρανο. Αυτή η  ασύλληπτου θράσους επιχείρηση, βεβήλωσης καταστροφής και αρπαγής, από το λόρδο Έλγιν, θεωρείται δικαίως η μεγαλύτερη κλοπή έργων τέχνης στην ιστορία. Θεωρείται η πλέον επαίσχυντη ιεροσυλία που διαπράχθηκε ποτέ για τον Ελληνικό λαό και η μεγαλύτερη ντροπή για την Αγγλική κυβέρνηση, η οποία αψηφώντας τους ηθικούς κανόνες  και τις αρχές σεβασμού προς την πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων,  προέβη, μετά από πλειοψηφική απόφαση του κοινοβουλίου, στην αγορά και στην εκχώρηση των Γλυπτών της Ακρόπολης στο Βρετανικό Μουσείο, το έτος 1816. Με την απόφαση αγοράς και παραχώρησης των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, η Βρετανική κυβέρνηση έκλεισε μόνον το θέμα του Έλγιν, το οποίο αποτελούσε τη μέγιστη ντροπή και ταπείνωση για όλο τον Αγγλικό λαό.   Το θέμα όμως της επιστροφής των Γλυπτών δεν έκλεισε ποτέ, και παραμένει ανοιχτό μέχρι σήμερα εδώ και 200 χρόνια.

Έλλειμα πληροφόρησης διαπιστώνεται στον Ελληνικό λαό στο θέμα  των Γλυπτών,  της ιστορίας και του συμβολισμού του ιερού βράχου της Ακρόπολης. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η  Ελληνική Επιτροπή με τη δημιουργία της, εκπροσωπώντας την ευρεία βάση της Ελληνικής Κοινωνίας, με σκοπό  την ενημέρωση, την ιστορική πληροφόρηση την ευαισθητοποίηση και την αφύπνιση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για το θέμα της επιστροφής και επαναπατρισμού των Γλυπτών των μνημείων της Ακρόπολης.Ως ιδρυτικά μέλη της Επιτροπής συμμετέχουν 126  σπουδαίοι Έλληνες πολίτες των Γραμμάτων και των Τεχνών, των παραγωγικών, των  επαγγελματικών και των επιστημονικών κλάδων  της χώρας, της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς επίσης φοιτητές και απλοί ευαισθητοποιημένοι πολίτες.  Ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2016 και το πρώτο εκλεγμένο Δ.Σ  προέκειψε από την πρώτη Γενική Συνέλευση Αρχαιρεσιών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, τον Φεβρουάριο του ιδίου έτους. Από την ημερομηνία ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα αναπτύσσει πλούσια δράση στην  Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στις 12 Ιουλίου 2016, υπέγραψε Σύμφωνο Συνεργασίας  με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.Το σύμφωνο αυτό  θα αποτελέσει έναν άξονα ισχυρής υποστήριξης τόσο του πάγιου αιτήματος για την επιστροφή των γλυπτών της Ακρόπολης, όσο και, παράλληλα, για την περαιτέρω παγκόσμια προβολή και διάδοση της ιστορίας και των συμβολισμών του Ιερού βράχου της Ακρόπολης.   Το πρόγραμμα της συνεργασίας περιλαμβάνει μια συνολική θεώρηση και αντιμετώπιση, στο πλαίσιο της οποίας εντάσσονται δράσεις εθνικής και διεθνούς εμβέλειας  με πολιτισμικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο.

Από την ημερομηνία ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα αναπτύσσει πλούσια δράση στην  Ελλάδα και στο εξωτερικό. Πραγματοποίησε ομιλίες, εκθέσεις φωτογραφιών και διοργάνωση διαδραστικών εργαστηρίων βιωματικής εκμάθησης της ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού σε μαθητές Σχολείων,  Γυμνασίων και Λυκείων, με άμεσο στόχο την επέκταση του προγράμματος  στους φοιτητές, καθώς και στους μαθητές και φοιτητές της ελληνικής Ομογένειας. Επίσης, πραγματοποίησε ομιλίες και  εκθέσεις φωτογραφιών σε φορείς της χώρας, (πολιτιστικοί σύλλογοι, κέντρα νεότητας, πολιτιστικά κέντρα, Δήμοι, Σχολή δημοσιογραφίας,  Στέγες Γραμμάτων και Τεχνών, Ιδρύματα, θεματικά μουσεία παράδοσης και τεχνών  κλπ).  Συνδιοργάνωσε θεατρικές παραστάσεις με ειδική θεματολογία για τα Γλυπτά του Παρθενώνα  σε Σχολεία. Σημαντικής σημασίας ήταν η συμμετοχή της Επιτροπής σε θεατρική παράσταση μαθητών που πραγματοποιήθηκε στο χώρο της Ακρόπολης, όπου και βράβευσε τους μαθητές και τους δασκάλους για τη συμβολή τους στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης  που αφορά στο θέμα της επιστροφής των Γλυπτών.  Η Επιτροπή ήταν παρούσα σε όλες τις επετειακές παγκόσμιες  ημέρες Μνημείων και Μουσείων, με αντιδράσεις και θέσεις για την επιστροφή των Γλυπτών της Ακρόπολης, ενώ πραγματοποίησε πολλές συνεντεύξεις στα ΜΜΕ.  Προετοιμάζει πρόγραμμα δράσεων ενημέρωσης, ιστορικής πληροφόρησης  και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη συμβολή φορέων και  Πανεπιστημίων, ομογενειακών οργανώσεων  και φιλελλήνων.

Αυτή είναι μόνον η αρχή. Ως Ελληνική Επιτροπή είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε δυναμικά τον αγώνα μας με δράσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών της Ακρόπολης και υποστηρίζουμε ότι:

  1. Η επιστροφή των γλυπτών της Ακρόπολης είναι θέμα πολιτιστικής ηθικής. Δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς σε όλο τον κόσμο και να ισχυριστεί ότι είναι καλύτερον για ένα έργο να βρίσκεται κατά το ήμισυ στην Αθήνα και κατά το άλλο ήμισυ κάπου αλλού, από το να είναι συνενωμένο. Ψηφίζοντας την αγορά των Γλυπτών του Παρθενώνα, το Βρετανικό Κοινοβούλιο, ουσιαστικά νομιμοποίησε την παράνομη συλλογή του Έλγιν.Κατά την ψηφοφορία τέθηκε θέμα αμφισβήτησης των μεθόδων με τις οποίες αποκτήθηκαν τα Γλυπτά και της δικαιοδοσίας για να τα πάρει. Με την ψηφοφορία έκλεισε μόνον το θέμα του Έλγιν και όχι το θέμα της επιστροφής των γλυπτών. Το θέμα της επιστροφής των γλυπτών δεν έκλεισε ποτέ και παραμένει ανοιχτό μέχρι σήμερα.
  2. Τα λεηλατημένα Γλυπτά της Ακρόπολης αποκόπηκαν με καταστροφικό τρόπο, τεμαχίστηκαν, έσπασαν, μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, με ένα τρόπο διαχείρισης ο οποίος δεν συνάδει με τις αρχές της επιστήμης και της ηθικής και δεν είναι κολακευτικός ούτε για την ιστορική πορεία του Βρετανικού Μουσείου και της Βρετανίας, αλλά και ούτε και για την ιστορία της δημιουργίας των Μουσείων στην Ευρώπη».
  3. Το Γλυπτά του Παρθενώνα και των άλλων μνημείων της Ακρόπολης δεν είναι αυθύπαρκτα έργα τέχνης. Δημιουργήθηκαν ως αρχιτεκτονικά και συμβολικά μέρη των κτιρίων, που χτίστηκαν τον 5ο αι. π.Χ., στο απόγειο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Κατά συνέπεια, τα γλυπτά αυτά αποκτούν την πραγματική τους εννοιολογική υπόσταση μόνον πλησίον των μνημείων, στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, στο φυσικό και ιστορικό τους περιβάλλον.Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης κατέχει μία από τις πρώτες καλύτερες θέσεις στον κόσμο και είναι ανώτερο του Βρετανικού Μουσείου. Είναι ένα Μουσείο φυσικού φωτός που αναδεικνύει τα εκθέματα με το φυσικό τους φωτισμό, σε σχέση με τον υπάρχοντα μνημειακό χώρο της Ακρόπολης, επιτυγχάνοντας το αποτέλεσμα ενός ενιαίου μνημειακού χώρου ιστορικής αναδρομής και πολιτισμού. Είναι ένα κτίριο αντάξιο της υψηλότερης τέχνης του κόσμου. Επιπλέον,  η αποκατάσταση της ενότητας των γλυπτών θα δώσει στους επιστήμονες την δυνατότητα να εμπλουτίσουν τη γνώση γι’ αυτό το μοναδικό μνημείο, να εμβαθύνουν στις μελέτες τους και να κληροδοτήσουν στις επόμενες γενιές τα επιτεύγματα της ανθρωπότητας.
  4. Δεν αρμόζει στον Αγγλικό λαό να επωμίζεται και να υιοθετεί τη βεβήλωση, την καταστροφή και την υφαρπαγή των πολιτιστικών θησαυρών ενός έθνους που προσέφερε το φως, τις πανανθρώπινες αρχές και αξίες και τη δημοκρατία σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με την εφημερίδα Independent, η επιστροφή στην Ελλάδα των «σημαντικών αρχαιοτήτων» υποστηρίζεται από την πλειοψηφία των Βρετανών. Σύμφωνα με την εφημερίδα The Times δύο στους τρεις είναι υπέρ ενώ σε δημοσκόπηση της πλέον αξιόπιστης εταιρίας Ipsos-Mori το 69% εκείνων που γνωρίζουν το θέμα τάχθηκαν υπέρ της επιστροφής των γλυπτών, σε σύγκριση με μόλις 13% κατά. Εκτός από την πλειοψηφία των Βρετανών που τάσσονται υπέρ της επιστροφής, οι επιτροπές για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχώς πληθαίνουν ανά τον κόσμο. Ψηφίσματα και διαμαρτυρίες από φορείς, οργανώσεις και απλούς πολίτες κάθε τόσο βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
  5. «Το  Σύνταγµα της Ελλάδας αναφέρει ότι τα αρχαία όπου και να βρίσκονται, αν προέρχονται από τη χώρα µας, ανήκουν πάντα στην Ελληνική Δημοκρατία».
  6. Θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τη διεθνή κοινότητα το Νομικό Πόρισμα των Τζέφρι Ρόμπερτσον, Νόρμαν Πάλμερ και Αμάλ Κλούνεϊ, όπου μεταξύ άλλων αναφέρονται:
  • Δεν υπήρξε φιρμάνι του σουλτάνου που να επιτρέπει στον  λόρδο Έλγιν να απομακρύνει γλυπτά. Αυτό που παρουσίασε σε ιταλική μετάφραση ήταν μια απλή επιστολή ενός αξιωματούχου, του βοηθού του Μεγάλου Βεζίρη που ακόμα και αυτό το υπερέβη κατά πολύ. Πράγμα που συνιστά παρανομία.
  • Η Μεγάλη Βρετανία είναι υπόλογη για τις πράξεις του Έλγιν, αφού σύμφωνα με τον διεθνή νόμο οι πράξεις ενός πρέσβη αντανακλούν στο κράτος του ακόμα και αν δεν έχουν σχέση με τον ρόλο του ως πρέσβη.
  • Δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι τα προστάτευσε, επειδή ο κλέφτης δεν έχει το δικαίωμα να προβάλει προς υπεράσπισή του πως τα φύλαξε καλύτερα από τον ιδιοκτήτη. Άλλωστε, η Ελλάδα μετά από λίγο ελευθερώθηκε από τον οθωμανικό ζυγό. Ακόμα και κατά τα έτη της Επανάστασης και παρά τις πολιορκίες της Ακρόπολης, δεν έπαθαν το παραμικρό όσα είχαν μείνει στο μνημείο.
  • Η Ελλάδα, επισημαίνουν οι τρεις νομικοί, δεν έπαψε ποτέ να ζητά την επιστροφή τους. Η πρώτη επιστολή του βασιλιά Όθωνα χρονολογείται το 1836, ελάχιστα χρόνια μετά την απελευθέρωση, και η δεύτερη, της Αρχαιολογικής Εταιρείας, το 1844. Από τότε το θέμα ανακινείται τακτικά.

Κατά συνέπεια, λαμβάνοντας υπόψη τόσο, τους ηθικούς κανόνες και κάθε  έννοια δικαίου  που πρέπει  να σεβαστεί η Βρετανική κυβέρνηση  και η Δ/ση του Βρετανικού Μουσείου, όσο και την επιστημονική και πολιτιστική διάσταση του θέματος,  συμπεραίνεται ότι επιβάλλεται ο άμεσος επαναπατρισμός των γλυπτών και η επιστροφή τους στο φυσικό τους περιβάλλον, στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης,  ώστε να αποτελέσουν εκ νέου έναν ενιαίο μνημειακό θησαυρό,  δίπλα στον  αρχαιολογικό φυσικό  τους  χώρο,  την Ακρόπολη.  Έργο του Ικτίνου και του Καλλικράτη, το οποίο κοσμήθηκε με τα ανυπέρβλητης ομορφιάς και τελειότητας γλυπτά του Φειδία, υπό το βλέμμα του οραματιστή Περικλή.

Τέλος, άς ακουστεί  σήμερα η φλογερή και πατριωτική φράση του Αθανάσιου Ψαλίδα, λόγιου από τα Γιάννενα: «Εσείς οι Άγγλοι που παίρνετε τα έργα των προγόνων μας να τα φυλάξετε καλά, γιατί κάποτε εμείς οι Έλληνες θα ‘ρθούμε να τα ζητήσουμε». Με αυτά τα λόγια ο Αθανάσιος Ψαλίδας, προειδοποιούσε τον Άγγλο Τζον Χομπχάους πως κάποτε οι Έλληνες, ελεύθεροι πια και σαν ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος θα διεκδικήσουν τους θησαυρούς της εθνικής τους κληρονομιάς, που με βάρβαρο τρόπο αφαίρεσε από τα μνημεία της Ακρόπολης ο λόρδος Έλγιν. Αυτά τα λόγια επαναλαμβάνουμε και εμείς σήμερα, προσαρμοσμένα: «Εσείς οι Άγγλοι που πήρατε τα έργα των προγόνων μας δεν χρειάζεται να τα φυλάξετε άλλο.  Εμείς οι Έλληνες  ερχόμαστε σήμερα και τα ζητούμε να τα επιστρέψετε πίσω στην πατρίδα τους. Είμαστε ελεύθεροι πια και ως κυρίαρχο κράτος διεκδικούμε τους θησαυρούς της εθνικής μας κληρονομιάς, που με βάρβαρο και καταστροφικό τρόπο αφαίρεσε από τα μνημεία της Ακρόπολης ο λόρδος Έλγιν.  Δεν αρμόζει στον υπερήφανο Βρετανικό λαό να επωμίζεται το μεγάλο λάθος που διαπράξατε στο παρελθόν. Κάντε το πράξη, για να ξεπλύνετε τη μεγάλη ντροπή που σας βαραίνει εδώ και διακόσια χρόνια.   Μας το οφείλετε, όπως μας οφείλετε όλο το Δυτικό πολιτισμό, τις επιστήμες, τις τέχνες, τη φιλοσοφία, τις πανανθρώπινες πνευματικές αρχές και αξίες και τη Δημοκρατία».